Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi

W położonej w województwie świętokrzyskim (powiat konecki, gmina Końskie) Sielpi Wielkiej znajduje się kolejny oddział warszawskiego Narodowego Muzeum Techniki – Muzeum Zagłębia Staropolskiego (galeria muzeum). Jest ono poświęcone tradycjom przemysłu w dawnej Polsce i mieści się w budynku powstałego w latach 1821-1841 kompleksu metalurgicznego. Budowa zakładu została zainicjowana przez dwie wielkie postacie tego okresu: Stanisława Staszica i księcia Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Fundacja pracowni była dużą inwestycją, na którą składały się budowa budynku głównego, ośmiokilometrowego kanału, spiętrzenia rzeki Czarnej Koneckiej, budynku administracyjnego, budynków gospodarczych, a w późniejszym czasie osiedla blisko trzydziestu domków robotniczych oraz zakładu walcowni i pudlingarni. Dwa ostatnie obiekty przetrwały w całości niestety tylko do 1921 roku, dziś można poznać jak wyglądały i funkcjonowały dzięki muzealnej makiecie.

W 1934 roku w Sielpi po raz pierwszy otworzono progi dla zwiedzających, powstało wówczas Muzeum Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego jako oddział Muzeum Techniki w Warszawie. Lata drugiej wojny światowej nie były dla kompleksu łaskawe, obiekty zostały wówczas wyeksploatowane i zdewastowane przez nazistowskiego okupanta. Do pomysłu przywrócenia w Sielpi muzeum powrócono na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, ostatecznie restytuując placówkę muzealną w roku 1962.

Dziś Muzeum Zagłębia Staropolskiego stanowi nie lada gratkę dla osób interesujących się dawnymi rozwiązaniami przemysłowymi dotyczącymi produkcji wyrobów stalowych. Szczególnie ciekawy wydaje się opatentowany w osiemnastowiecznej Anglii proces pudlingowania, który dotyczył wyrobu tzw. stali zgrzewnej. Polegał on na obrabianiu surówki żelaza w opalanych węglem piecach, tzw. „pudlarkach”. Zwiedzający, oprócz zapoznania się z różnymi dawnymi technikami stosowanymi w przemyśle, mają sposobność oglądania licznych eksponatów i oryginalnych maszyn. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje stanowiące unikat w skali europejskiej i największe tego typu w Polsce koło wodne o średnicy 8,5 metrów. Poza tym podziwiać można około trzydziestu maszyn, które swymi początkami sięgają głównie XVIII i XIX stulecia, ale też czasów wcześniejszych. Wśród nich znaleźć można najstarszą w kraju maszyną parową, prasy, wiertarki promieniowe, tokarki, strugarki, obrabiarki oraz młot naciskowy. Do stałej części ekspozycji należą również żeliwne odlewy artystyczne. O wydajności kompleksu w czasach jego świetności świadczy to, że rocznie produkował on około 3 tys. ton wyrobów stalowych. Przebieg samego procesu w niezwykle interesujący sposób przedstawiają pracownicy placówki.

Okolice Sielpi warto odwiedzić w lipcu, kiedy odbywa się festiwal „Kuźnice Koneckie” popularyzujący historię pobliskich ziem, w tym dzieje przemysłu Zagłębia Staropolskiego. Warto dodać, że sama miejscowość jest obecnie największym ośrodkiem wczasowym w świętokrzyskiem, oferującą przyjezdnym solidną bazę noclegową.